Dobrym sposobem na rozpoczęcie zabawy z gwiazdami zmiennymi jest odrobina teorii. Podczas prelekcji PTMA Szczecin odbyło się kilka zajęć związanych ze zmiennymi. Poniżej udostępniamy do ściągnięcia prezentacje członków naszego oddziału:
30 stycznia 2014 - Tadeusz Smela - Wprowadzenie do gwiazd zmiennych
30 stycznia 2014 - Andrzej Armiński - Wprowadzenie do AAVSO
13 lutego 2014 - Andrzej Armiński - Zostań obserwatorem AAVSO w jeden dzień
Świetne opracowanie dotyczący wizualnych obserwacji gwiazd zmiennych znajdziecie również na stronie AAVSO (po polsku):
http://www.aavso.org/visual-observing-manual-polish
Na początek dobrze jest wybrać kilka jasnych gwiazd, których magnitudo zmienia się dosyć szybko i dosyć znacznie.
Doskonałą propozycją respektującą powyższe wytyczne jest gwiazda Bet Lyr w konstelacji Lutni. Jest to zmienna zaćmieniowa (typy zmiennych patrz: http://www.aavso.org/vsx/index.php?view=about.vartypes) o okresie blisko 13 dni. Gwiazda jest dobrze widoczna od wiosny do późnej jesieni, zatem w niedługim czasie możemy uzbierać obserwacji na tyle, by pozwolić sobie na analizę danych.
Jako przykład możemy przytoczyć oceny jasności wykonane obserwatorów Sekcji Obserwatorów Gwiazd Zmiennych PTMA. Na wykresie widoczne są zarówno zaćmienia pierwotne jak i wtórne.
źródło: http://sogz-ptma.urania.edu.pl/
bet Lyr, R Lyr, eta Aql, bet Per, gam Cas, bet Ori, eta Gem
Do obserwacji tych gwiazd i oceny ich jasności niezbędne będą mapy nieba z gwiazdami porównania.
Ploter map wybranych obszarów znajdziecie tutaj: http://www.aavso.org/vsp. W przypadku tych gwiazd polecamy drukowanie map "A" (pole widzenia 15 st.).
AAVSO na swojej stronie udostępnia również tzw. Program Lornetkowy (AAVSO Binocular Program), gdzie zawarta lista wskazuje 154 gwiazdy, których ocen jasności możemy dokonać przez lornetkę.
Dla Waszej wygody całą listę w uproszczonej wersji zamieszczamy poniżej. Mapki wraz z gwiazdami porównania, podobnie jak w przypadku obserwacji okiem nieuzbrojonym, znajdziecie tutaj: http://www.aavso.org/vsp. Ustalając wytyczne do stworzenia mapy należy dopasować pole widzenia lornetki do "rozpiętości" mapy (parametr "Field of View").
Name |
Const. |
Var. type |
Period |
Mag. range |
EG And |
And |
ZAND |
6.97 - 7.8 V |
|
V0370 And |
And |
SRB |
228 |
6.85 - 8.05 V |
tet Aps |
Aps |
SRB |
111 |
4.65 - 6.20 V |
R Aql |
Aql |
M |
270,5 |
5.5 - 12.0 V |
R Aqr |
Aqr |
M+ZAND |
387 |
5.2 - 12.4 V |
psi 1 Aur |
Aur |
LC |
-- |
4.54 - 5.7 V |
UU Aur |
Aur |
SRB |
235 |
5.10 - 6.6 V |
FG Boo |
Boo |
SRB |
700 |
7.3 - 8.3 V |
R Boo |
Boo |
M |
223,4 |
6.2-13.1V |
RX Boo |
Boo |
SRB |
158 |
7.0 - 8.3 V |
RV Boo |
Boo |
SRB |
228 |
7.5 - 8.7 V |
RW Boo |
Boo |
SRB |
209 |
7.5 - 8.6 V |
RT Cap |
Cap |
SRB |
422 |
6.8 - 8.0 V |
AG Car |
Car |
SDOR |
371,4 |
5.7 - 8.3 V |
BO Car |
Car |
SRC |
130,7 |
7.15 - 7.94 V |
BZ Car |
Car |
SRC |
111,3 |
6.86 - 8.6 V |
CK Car |
Car |
SRC |
266 |
6.85 - 8.06 V |
EV Car |
Car |
SRC |
825 |
6.76 - 8.8 V |
HR Car |
Car |
SDOR |
6.8 - 8.80 V |
|
IX Car |
Car |
SRC |
384 |
6.87 - 7.9 V |
U Car |
Car |
DCEP |
38,829 |
5.74 - 6.96 V |
ASAS J110135-6102.9 |
Car |
LC |
6.73 - 7.91 V |
|
R Car |
Car |
M |
307 |
3.9 - 10.5 V |
S Car |
Car |
M |
149,49 |
4.5 - 9.9 V |
rho Cas |
Cas |
SRD |
320 |
4.1 - 6.2 V |
V0465 Cas |
Cas |
SRB |
60 |
6.1 - 7.2 V |
R Cen |
Cen |
M |
502 |
5.3 - 11.8 V |
RV Cen |
Cen |
M |
457 |
7.0 - 10.8 V |
T Cen |
Cen |
RVA |
181,4 |
5.56 - 8.9 V |
V0744 Cen |
Cen |
SRB |
166,7 |
4.83 - 6.95 V |
V0766 Cen |
Cen |
SDOR |
6.11 - 7.50 V |
|
V0854 Cen |
Cen |
RCB |
6.84 - 15.11 V |
|
AR Cep |
Cep |
SRB |
364 |
7.0 - 7.9 V |
RW Cep |
Cep |
SRD |
346 |
6.0 - 7.3 V |
SS Cep |
Cep |
SRB |
90 |
6.5 - 7.7 V |
miu Cep |
Cep |
SRC |
835 |
3.43 - 5.1 V |
W Cep |
Cep |
SRC |
350 |
7.02 - 8.5 V |
omi Cet |
Cet |
M |
331,96 |
2.0 - 10.1 V |
T Cet |
Cet |
SRC |
159,3 |
4.96 - 6.90 V |
tet Cir |
Cir |
GCAS |
4.81 - 5.7 V |
|
VY CMa |
CMa |
LC |
6.5 - 9.6 V |
|
W CMa |
CMa |
SR |
160 |
6.27 - 7.09 V |
RS Cnc |
Cnc |
SRB |
242,2 |
5.33 - 6.94 V |
RT Cnc |
Cnc |
SRB |
90,04 |
7.05 - 8.1 V |
X Cnc |
Cnc |
SRB |
180 |
5.69 - 6.94 V |
R CrB |
CrB |
RCB |
5.71 - 15.2 V |
|
RR CrB |
CrB |
SRB |
60,8 |
7.3 - 8.2 V |
RU Crt |
Crt |
SRB |
60,85 |
7.43 - 8.59 V |
BH Cru |
Cru |
M |
530 |
6.6 - 9.8 V |
SV Crv |
Crv |
SRB |
65,2 |
6.75 - 7.6 V |
TU CVn |
CVn |
SRB |
44,2 |
5.50 - 6.2 V |
V CVn |
CVn |
SRA |
191,89 |
6.52 - 8.56 V |
Y CVn |
CVn |
SRB |
267,8 |
4.86 - 5.88 V |
AF Cyg |
Cyg |
SRB |
92,5 |
6.4 - 7.7 V |
CH Cyg |
Cyg |
ZAND+SR |
-- |
5.6 - 10.1 V |
RS Cyg |
Cyg |
SRA |
417,39 |
6.5 - 9.5 V |
V0460 Cyg |
Cyg |
SRB |
180 |
5.57 - 6.5 V |
V1070 Cyg |
Cyg |
SRB |
62,4 |
6.56 - 7.56 V |
W Cyg |
Cyg |
SRB |
131,7 |
5.10 - 6.83 V |
CT Del |
Del |
SRB |
83,5 |
6.8 - 8.5 V |
EU Del |
Del |
SRB |
58,63 |
5.41 - 6.72 V |
U Del |
Del |
SRB |
120 |
6.14 - 7.61 V |
AY Dor |
Dor |
SR |
86,4 |
6.93 - 7.94 V |
R Dor |
Dor |
SRB |
172 |
4.78 - 6.32 V |
AH Dra |
Dra |
SRB |
158 |
6.4 - 8.6 V |
RY Dra |
Dra |
SRB |
300 |
5.88 - 8.0 V |
TX Dra |
Dra |
SRB |
78 |
6.8 - 7.9 V |
UX Dra |
Dra |
SRB |
175 |
5.94 - 7.1 V |
BM Eri |
Eri |
SR |
559 |
6.76 - 8.03 V |
BR Eri |
Eri |
SRB |
73,3 |
6.5 - 8.16 V |
RR Eri |
Eri |
SRB |
94,6 |
6.80 - 7.62 V |
Z Eri |
Eri |
SRB |
74 |
6.17 - 7.18 V |
TV Gem |
Gem |
SRC |
229 |
6.27 - 7.5 V |
BU Gem |
Gem |
SRC |
325 |
5.74 - 7.4 V |
pi 1 Gru |
Gru |
SRB |
195,5 |
5.31 - 7.01 V |
AC Her |
Her |
RVA |
75,29 |
6.85 - 9.0 V |
IQ Her |
Her |
SRB |
76,5 |
6.8 - 8.0 V |
OP Her |
Her |
SRB |
120,5 |
5.85 - 6.73 V |
ST Her |
Her |
SRB |
144 |
6.8 - 8.3 V |
UW Her |
Her |
SRB |
103,6 |
6.8 - 8.7 V |
V0939 Her |
Her |
LB |
7.47 - 8.50 V |
|
g Her |
Her |
SRB |
89,2 |
4.3 - 5.5 V |
X Her |
Her |
SRB |
102 |
5.8 - 7.0 V |
R Hya |
Hya |
M |
380 |
3.5 - 10.9 V |
RT Hya |
Hya |
SRB |
245,5 |
7.0 - 10.2 V |
RV Hya |
Hya |
SRB |
108,7 |
7.31 - 8.58 V |
U Hya |
Hya |
SRB |
183,1 |
4.56 - 5.4 V |
V Hya |
Hya |
SRA |
530,7 |
6.0 - 12.3 V |
Y Hya |
Hya |
SRB |
154,4 |
6.2 - 7.4 V |
CL Hyi |
Hyi |
SRB |
75 |
6.71 - 7.75 V |
T Ind |
Ind |
SRB |
272 |
5.76 - 6.47 V |
R Leo |
Leo |
M |
309,95 |
4.4 - 11.3 V |
R Lep |
Lep |
M |
445 |
5.5 - 11.7 V |
RX Lep |
Lep |
SRB |
79,54 |
5.12 - 6.65 V |
S Lep |
Lep |
SRB |
97,3 |
6.00 - 7.58 V |
CE Lyn |
Lyn |
SRB |
7.3 - 8.02 V |
|
SV Lyn |
Lyn |
SRB |
70 |
6.7 - 7.6 V |
Y Lyn |
Lyn |
SRC |
110 |
6.58 - 8.25 V |
XY Lyr |
Lyr |
SRC |
120 |
5.6 - 6.6 |
HK Lyr |
Lyr |
LB |
-- |
7.5 - 8.4 V |
CF Mic |
Mic |
SRB |
56,05 |
7.1 - 8.3 V |
T Mic |
Mic |
SRB |
352 |
6.74 - 8.11 V |
RV Mon |
Mon |
SRB |
121,3 |
6.88 - 7.7 V |
SX Mon |
Mon |
SRB |
77,67 |
7.43 - 8.21 V |
U Mon |
Mon |
RVB |
91,32 |
5.45 - 7.67 V |
X Mon |
Mon |
SRA |
155,8 |
6.8 - 10.2 V |
BO Mus |
Mus |
SRB |
132,4 |
5.3 - 6.56 V |
V0533 Oph |
Oph |
SR |
69,7 |
7.06 - 8.24 V |
X Oph |
Oph |
M |
338 |
5.9 - 9.2 V |
BQ Ori |
Ori |
SRB |
243 |
7.1 - 9.0 V |
W Ori |
Ori |
SRB |
212 |
5.5 - 6.9 V |
BL Ori |
Ori |
SRB |
153,8 |
5.9 - 6.6 V |
S Pav |
Pav |
SRA |
390 |
6.6 - 10.4 V |
Y Pav |
Pav |
SRB |
449 |
5.79 - 6.90 V |
GO Peg |
Peg |
SRB |
79,3 |
7.14 - 7.91 |
PV Peg |
Peg |
SRB |
520 |
6.6 - 7.7 V |
SU Per |
Per |
SRC |
533 |
7.2 - 8.7 V |
CI Phe |
Phe |
SRB |
739 |
7.08 - 8.20 V |
R Pic |
Pic |
SR |
168 |
6.35 - 10.1 V |
TV Psc |
Psc |
SR |
49,1 |
4.65 - 5.42 |
Z Psc |
Psc |
SRB |
155,8 |
6.37 - 7.49 V |
L2 Pup |
Pup |
SRB |
140,6 |
2.6 - 7.54 V |
V0407 Pup |
Pup |
SRC |
567 |
6.69 - 7.78 V |
WX Ret |
Ret |
SRA |
266 |
7.78 - 9.52 V |
SW Scl |
Scl |
SRC |
143,6 |
7.30 - 9.32 V |
AH Sco |
Sco |
SRC |
735 |
6.7 - 9.5 V |
BM Sco |
Sco |
L |
5.25 - 6.46 V |
|
V0905 Sco |
Sco |
SDOR |
57 |
6.21 - 6.97 V |
R Sct |
Sct |
RVA |
146,5 |
4.2 - 8.6 V |
tau 4 Ser |
Ser |
SRB |
86,7 |
5.89 - 7.07 V |
RY Sgr |
Sgr |
RCB |
5.8 - 14.0 V |
|
UX Sgr |
Sgr |
SRB |
95,7 |
7.25 - 8.3 V |
V1943 Sgr |
Sgr |
SRB |
330 |
7.1 - 8.4 V |
Y Tau |
Tau |
SRB |
245 |
6.4 - 7.3 V |
BL Tel |
Tel |
EA/GS+SRD |
778 |
7.09 - 9.08 V |
RX Tel |
Tel |
LC |
6.45 - 7.47 V |
|
X TrA |
TrA |
SR |
361,1 |
5.03 - 6.05 V |
W Tri |
Tri |
SR |
108 |
7.4 - 8.4 V |
DM Tuc |
Tuc |
SRB |
74,58 |
6.88 - 8.19 V |
TV UMa |
UMa |
SRB |
53,74 |
6.72 - 7.45 V |
VW UMa |
UMa |
SRB |
615 |
6.69 - 7.71 V |
RY UMa |
UMa |
SRA |
310 |
6.49 - 7.94 V |
ST UMa |
UMa |
SRB |
80,88 |
6.0 - 7.2 V |
Z UMa |
UMa |
SRB |
195,5 |
6.2 - 9.4 V |
V UMi |
UMi |
SRB |
73 |
7.06 - 8.7 V |
GO Vel |
Vel |
SRB |
520 |
6.56 - 7.80 V |
MN Vel |
Vel |
SRB |
130 |
7.32 - 8.80 V |
FP Vir |
Vir |
SRB |
67,8 |
6.55 - 7.69 V |
RW Vir |
Vir |
SRB |
175 |
6.71 - 7.50 V |
BK Vir |
Vir |
SRB |
140 |
7.28 - 8.8 V |
RT Vir |
Vir |
SRB |
157,9 |
7.41 - 9.0 V |
SS Vir |
Vir |
SRA |
361 |
6.0 - 9.6 V |
SW Vir |
Vir |
SRB |
146 |
6.2 - 8.0 V |
FI Vul |
Vul |
SR |
6.97 - 8.30 V |
źródło: http://www.aavso.org/aavso-binocular-program
Wyniki obserwacji wizualnych prosimy wysyłać na adres: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript., zostaną one udostępnione na naszej stronie:
http://astronomia.szczecin.pl/grupy-tematyczne/obserwacje-gwiazd-zmiennych/obserwacje-wizualne-gwiazd-zmiennych-wykonane-przez-czlonkow-ptma-o-szczecin